Od wczoraj w Unii Europejskiej obowiązuje Konwencja Stambulska; przyjęły ją nie tylko państwa należące do Unii Europejskiej, jednak to właśnie w Unii weszła w życie wczoraj, po ratyfikacji w czerwcu br. mimo braku zgody m.in. Polski i Węgier. Konwencja Stambulska, czyli Konwencja Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, zwana też w skrócie „antyprzemocową”, to dokument określający ramy polityki ochrony i wsparcia osób doświadczających przemocy (głównie kobiet). Jego fundamentem jest stwierdzenie, że zasadnicze znaczenie dla zapobiegania przemocy wobec kobiet ma prawna i faktyczna równość kobiet i mężczyzn. Konwencja uznaje, że wszelkie przejawy przemocy są naruszeniem podstawowych praw i wolności człowieka – bo przemoc nie jest prywatną sprawą.
Konwencja została uchwalona w 2011 r. w Stambule, Polska podpisała ją już w grudniu 2012 r., Sejm RP uchwalił ją dopiero w lutym 2015 r., natomiast 13 kwietnia 2015 r. prezydent Bronisław Komorowski ratyfikował ją uroczyście składając podpis pod dokumentem – nie gdzie indziej tylko w siedzibie Centrum Praw Kobiet.
Dokument nakłada na wszystkie państwa unijne, w tym Polskę, konkretne obowiązki wobec kobiet i dziewcząt doznających przemocy, wdrożenie przepisów, a w szczególności środków chroniących prawa ofiar, które zagwarantują:
- zakaz dyskryminacji ze względu na płeć biologiczną, płeć kulturowo-społeczną, rasę, kolor skóry, język, religię, poglądy polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, własność, urodzenie, orientację seksualną, tożsamość płciową, wiek, stan zdrowia, niepełnosprawność, stan cywilny, status uchodźcy lub migranta lub inny
- obowiązek ścigania przemocy fizycznej, seksualnej (w tym gwałtu) i psychicznej, stalkingu, wymuszonego małżeństwa, przy czym uznanie takiego małżeństwa za niebyłe winno nastąpić bez nieuzasadnionego obciążenia finansowego lub administracyjnego dla ofiary, okaleczania żeńskich narządów płciowych, wymuszonej aborcji lub sterylizacji kobiet, napastowania seksualnego.
- zakaz usprawiedliwiania przemocy względami kulturowymi, zwyczajowymi, religijnymi, tradycyjnymi ani tzw. względami „honoru”.
Wszystkie państwa członkowskie UE mają od wczoraj obowiązek takiej zmiany prawa, aby:
- definicja przestępstwa przemocy seksualnej opierała się na braku zgody osoby pokrzywdzonej,
- prawo stosowane było wobec przestępców seksualnych również wtedy, gdy pokrzywdzonymi są ich obecne lub byłe żony lub partnerki,
- ofiarom przemocy seksualnej zapewniona była specjalistyczna pomoc,
- ściganie przemocy seksualnej nie było w pełni uzależnione od wniosku o ściganie złożonego przez ofiarę,
- dowody odnoszące się do historii seksualnej ofiary były dopuszczalne jedynie wtedy, gdy jest to konieczne – wobec tego, że niekiedy dowody typu dowody używane są do tego, by podważyć brak zgody ofiary, jej wiarygodność i szacunek do niej
- ofiary miały dostęp do darmowej pomocy prawnej i były chronione na każdym etapie postępowania karnego.
Zażarta debata na temat znaczenia Konwencji Stambulskiej i poszczególnych jej zapisów wywołała m mętlik w naszych głowach. Jeśli chcesz rozprawić się z mitami rozsiewanymi na jej temat zajrzyj tutaj.