MIT 4
MIT: Konwencja stambulska osadzona jest na fałszywym fundamencie „przemocy opartej na genderze”. Prowadzi to do błędnej identyfikacji źródeł przemocy: całkowicie pomija się patologie społeczne, problemy jednostkowe czy uzależnienia, a zjawisko przemocy traktuje się jako strukturalne – jego źródłem ma być sama struktura społeczna, zwłaszcza tradycja i kultura, a nawet sam fakt występowania różnic pomiędzy kobietami i mężczyznami.
FAKT: Konwencja traktuje przemoc wobec kobiet jako przemoc ze względu na płeć. Jako główne źródło przemocy wobec kobiet wskazuje ich niższy status kulturowy i społeczny utwierdzany wielowiekową tradycją i obyczajem. Uświęcony tradycją model rodziny jest modelem patriarchalnym, w którym to mężczyzna jest „głową” i „żywicielem” rodziny, a kobieta „strażniczką domowego ogniska”. Tym samym zasadą życia społecznego stała się dominacja mężczyzn i podporządkowanie kobiet.
To utrwalone i stereotypowe przekonanie ma przełożenie na stosowanie przemocy wobec kobiet w różnych sferach życia. Potwierdzają to badania, np. raport Kantar dla Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (2019 r.) „Ogólnopolska diagnoza zjawiska przemocy w rodzinie”, który stwierdza, że „przemocy w rodzinie najczęściej doświadczają kobiety i dzieci, choć dotyka ona także mężczyzn”. Wg policyjnych statystyk sprawcami przemocy w ok. 90% są mężczyźni, a ok. 90% ofiar przemocy domowej to kobiety i dzieci.
Alkohol nierzadko towarzyszy aktom przemocy, ale w tym sensie, że „ułatwia” sprawcy jej stosowanie, pozbawia go hamulców, zagłusza wyrzuty sumienia oraz daje „usprawiedliwienie” („zrobiłem to, bo nie byłem sobą”). Wg statystyk policji ok. 60% sprawców przemocy zgłaszanej funkcjonariuszom było pod wpływem alkoholu. Alkohol nie jest jednak przyczyną przemocy w rodzinie. Fragment „Ogólnopolskiej diagnozy zjawiska przemocy w rodzinie” mówi: „Jeśli chodzi o problematykę nadużywania alkoholu przez sprawców przemocy w rodzinie to według sprawców przemocy używka ta towarzyszy stosowaniu przemocy, ale rzadziej niż powszechnie się uważa. Eksperci z kolei zauważają, że choć alkohol często współwystępuje ze zjawiskiem przemocy, to nie jest jego przyczyną”. Przemoc jest bowiem świadomym wykorzystywaniem pozycji władzy. Bije, gwałci, okrada i wyrzuca z domu człowiek – nie alkohol.
Choroba uzależnieniowa członka rodziny może więc sprzyjać sytuacjom przemocowym w rodzinie, szczególnie przemocy psychicznej, ale nie leży u jej przyczyn. Ww. raport na temat narkotyków stwierdza: „Pojawiły się one w 3 do 4% raportowanych przez badanych przypadków”.
Przemoc często jest przyczyną rozpadu rodziny, małżeństwa lub związku (ww. raport stwierdza: „Zjawisko to znacznie częściej dotyczy osób rozwiedzionych (81%), niż kawalerów i panien (55%), osób zamężnych i żonatych (55%) oraz wdowców i wdów (65%)”) – ale nie jest odwrotnie. Częste są sytuacje, w których przemoc eskaluje w okresie rozwodu czy procesu rozchodzenia się. Może nawet zwiększać ryzyko uszkodzeń ciała, a wręcz zabójstwa. Warto dodać, że ten sam raport potwierdza, że sprawcami przemocy są najczęściej osoby najbliższe.
Konwencja dążąc do stworzenia Europy wolnej od przemocy wobec kobiet i przemocy domowej sięga do głębokich i fundamentalnych przyczyn przemocy i rekomenduje konkretne działania, mające minimalizować jej skalę. Dlatego też uznaje, że przemoc wobec kobiet jest przemocą ze względu na płeć i musi być traktowana jako naruszenie podstawowych praw człowieka, a jej zwalczanie powinno być oparte o prawidłową diagnozę źródeł przemocy: nierówność społeczną kobiet i mężczyzn.